پمپ دنده ای چیست؟
در صنعت، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین تجهیزات پمپ ها و پمپ های دنده ای هستند که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. از پمپ دنده ای برای انتقال سیالات مختلف استفاده می‌شود. همچنین با توجه به شرایط کار و نوع سیال به گروه های مختلفی تقسیم می‌شوند.
البته هرکدام از این پمپ دارای مشخصات و مزایای خاص خودشان است. از انواع مختلف این پمپ ها می‌توان پمپ دنده ای را مثال که برای پمپاژ سیالاتی که ویسکوزیته بالا مثل روغن دارند مناسب است.
پمپ دنده ای که برخی آن را به اسم پمپ غلیظ کش می‌شناسند جهت انتقال و بالا رفتن فشار مایعات غلیظ مورد استفاده قرار می‌گیرد. به خاطر اینکه در قسمت دوار این پمپ ها از چرخ دنده استفاده شده به آنها پمپ دنده ای می‌گویند. همچنین به خاطر اینکه این دستگاه میتواند سیالات با ویسکوزیته بالا را انتقال بدهد، به آن پمپ غلیظ کش هم می‌گویند.
این نوع پمپ زمانی که سیالات را پمپاژ می‌کند، یک جریان یکنواخت به توجه به سرعت چرخش دنده های خود فراهم می‌سازد. پمپ دنده ای با کمک چرخش دنده های خود، در قسمت ورودی پمپ یک حالت مکش ایجاد می‌کند. سپس سیال به درون پمپ کشیده می‌شود و درون دنده های دستگاه می‌ماند و بعد از آن به لوله خروجی و بخش تخلیه مایعات منتقل می‌شود.
پمپ دنده در هر دو جهت خود امکان تغییر جهت چرخش دارد. به همین خاطر برای تغییر جریان ورودی و خروجی پمپ می‌توان فقط جهت چرخش را تغییر داد. با این روش به آسانی و بدون تعویض اتصالات، می‌توان مخزن پمپ را خالی و پر کرد. اصولاً پمپ های دنده ای در دورهای پائین کارایی و بازدهی خوبی دارند. به خاطر اینکه در مسیر سیال شیر تنظیم وجود ندارد، نیازی به بالا بردن دور برای غلبه به اصطحکاک وجود ندارد
کاربرد پمپ های دنده ای
از پمپ های دنده ای برای پمپاژ انواع سیالات غلیظ (مثل چسب، قیر، شکلات، آسفالت و…) و سیالات رقیق (مثل انواع روغن، حلال ها، آب و…) قابل استفاده است. از این نوع پمپ ها برای روغن کاری کردن انواع مختلف سیستم ها، انتقال سوخت، خمیر و مایعات استفاده می‌شود. اما بیشتر در سیستم های هیدرولیک و ماشین ابزار ها کاربرد دارد.
پمپ های دنده ای برای انتقال انواع سوخت از جمله بنزین، مازوت، گاز مایع، گازوئیل، نفت سیاه و…، روانکار صنعتی و انواع روغن داغ در سیستم های گوناگون به کار می‌رود. همچنین می‌توان از این پمپ ها برای انتقال مواد چسبنده، الکل و مواد پلیمری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در صنعت ها و کارخانه های مختلف مثل کارخانه صابون سازی، شکلات سازی و… می‌توان از پمپ های غلیظ کش استفاده کرد.
انواع پمپ دنده ای
به صورت کلی می‌توان گفت که این پمپ ها در نوع مختلف پمپ دنده ای خارجی و پمپ دنده ای داخلی در سطح بازار یافت می‌شود. هر یک از این دو نوع پمپ دنده ای ویژگی ها و کاربرد های منحصر به فرد خودشون را دارند که ملزم به استفاده در جایگاه خود می‌باشد.
پمپ دنده ای خارجی
پمپ دنده خارجی دارای دو چرخ دنده یکپارچه و متصل به هم است. نوع چرخ دنده این مدل به شکل خورشیدی یا هلیکال است. به همین خاطر به آن پمپ دنده خورشیدی هم می‌گویند. هر چرخ دنده توسط یک شفت مستقل پشتیبانی می‌شود.
عملکرد پمپ دنده خارجی به این صورت است که موتور یکی از دنده ها را به حرکت در می‌آورد. سپس دنده محرک باعث به حرکت افتادن دنده دنده هرزگرد می‌شود. البته لازم به ذکر است که در برخی مدل ها هر دو دنده بوسیله الکترو موتور های مستقل به حرکت در می‌آیند.
نحوه کار این دستگاه به این صورت است که دنده هایی که در سمت ورودی پمپ قرار دارند، سیال را به داخل دستگاه می‌کشند. با این کار حجم زیادی از مایع به درون حفره دنده ها وارد می‌شوند. بعد از این کار مایع توسط دندانه های چرخ دنده جذب می‌شود. سپس مایع ورودی به لوله تعبیه شده در اطراف کیسینگ پمپ انتقال داده می‌شود. سپس توسط چرخ دنده های موجود در بخش تخلیه به بیرون پمپاژ می‌شود.
طراحی دنده های مدل خارجی به اشکال مختلف، ساده و صاف، هلیکال یا جناغی می‌باشد. این پمپ ها دور بالایی در مقایسه با پمپ های دنده داخلی و جهت انتقال مایعات با ویسکوزیته پایین بسیار مناسب می‌باشند. دور پمپ دنده خارجی میتواند بین 100 تا 3000 دور طراحی شود.
ویسکوزیته سیالات در این مدل پمپ ها از 100 تا 25000 سانتی پویز متغیر می‌باشد. فشار سیال خروجی میتواند تا 25 بار افزایش پیدا کند. مسیر ورودی و خروجی در پمپ های غلیظ کش خارجی در یک راستا می‌باشد.
مزایای پمپ های دنده ای خارجی
- دارای سرعت عملکرد بالا
- کارکرد آرام و بی صدا
- این وسیله قابلیت طراحی و ساخت با مواد گوناگون بسیار
- مناسب برای مایعات با ویسکوزیته پایین
- با حساسیت کم در مقابل گرد و غبار
- ورود توان بسیار کم بر روی شفت
- فشار بالا در انتقال مایعات
- دور پمپاژ بالا
معایب پمپ غلیظ کش خارجی
- نباید درون سیالات، ذرات جامد و ساینده باشد. چون سبب خوردگی چرخ دنده ها می شود.
- لقی بسیار کمی دارد که برای ساخت سخت می باشد.
- در مدل بوش داخل سیال، یاتاقان ها درون سیال قرار می گیرند.
کاربرد پمپ های دنده ای خارجی
- جهت پمپاژ افزودنی های شیمیایی
- در انتقال مایعات با حجم کم بسیار پر کاربرد است.
- جهت انتقال انواع روغن، روان کار صنعتی، سوخت ها، مانند گاز مایع، بنزین، گازوئیل، مازوت، نفت سیاه و…
- استفاده برای اسیدها و بازها (از جنس استیل ضد زنگ و یا ساخت و ساز کامپوزیت)
- مخلوط و ترکیب شیمیایی (پمپ دو محور)
- انواع روغن های هیدرولیک و روانکارهای صنعتی
پمپ دنده ای داخلی
پمپ دنده ای داخلی به خاطر به خاطر نحوه قرار گرفتن دنده ها و ظاهر خود به پمپ ماه و ستاره معروف است. عملکرد این مدل شباهت زیادی به پمپ دنده خارجی دارد. پمپ دنده داخلی شامل دو چرخ دنده است که سایز متفاوت دارند و به یکدیگر متصل هستند. یکی از این دنده ها درون دیگری چرخش دارد. چرخ دنده کوچک‌تر به گونه ای طراحی شده است تا به چرخ دنده بزرگ‌تر (روتور) متصل و در یک نقطه با هم تلافی داشته باشند. این دو چرخ دنده باید جریان یکنواخت و بدون پالسی را ایجاد کنند؛ به همین خاطر سرعت کارکرد این پمپ دنده ای پائین است. پمپ دنده داخلی میتواند سیالات غلیظ تر را پمپاژ کند، حتی تا ویسکوزیته 50000 سانتی پویز را پمپاژ کند. پمپ های دنده ای داخلی از نظر سرعت می‌توانند حداکثر تا 1500 دور در دقیقه عملکرد داشته باشند.
پمپ دنده ای Oberdorfer
پمپ دنده ای Oberdorfer مدل های بسیار زیادی دارد که تنوع زیادی از نظر مشخصات فنی و متریال بدنه دارد. این پمپ در بدنه های چدنی، فولادی و برنزی تولید می‌شود. این پمپ با کیفیت مثال زدنی در سایز هایی از 1 تا 4 برای درجه حرارت های متفاوت و سیالاتی با ویسکوزیته های متفاوت عرضه می‌شوند. از ویژگی های پمپ دنده ای Oberdorfer می‌توان به کیفیت بالای ساخت، راندمان بالا، تنوع مدل و… اشاره کرد. از ویژگی های پمپ دنده ای Oberdorfer می‌توان به انتقال مواد با ویسکوزیته بالا در صنایع مختلف استفاده کرد.
حداکثر ارتفاع | 6 متر |
محدوده دبی | از 4 تا 75 لیتر بر دقیقه |
حداکثر دما | 204 درجه سانتیگراد |
جنس بدنه | برنز |
جنس شفت | استینلس استیل |